فهرست مطالب

فصلنامه گیاه و زیست فناوری ایران
سال شانزدهم شماره 3 (پاییز 1400)

  • تاریخ انتشار: 1400/09/23
  • تعداد عناوین: 6
|
  • شهرزاد فولادی صفحات 1-12

    گونه های مختلف جنس Salvia از خانواده نعناییان در طب سنتی به عنوان گیاهان دارویی در مناطق متفاوتی از جهان استفاده می شوند. همین امر موجب شده که پژوهشگران به کاوش در زمینه مواد موثره این گیاهان بپردازند. یکی از گونه های این جنس گیاه  Salvia rhytidea Benth. است که از گونه های بومی مناطق شرقی ایران است و در این مناطق به صورت وحشی می روید. این گیاه سابقه استفاده در طب سنتی را داشته و هم اکنون هم به عنوان محرک جریان خون، برطرف کننده لخته خون، پایین آورنده قند خون و آنتی اکسیدان استفاده می شود. اخیرا محققان تحقیقاتی را در زمینه کشف متابولیت ها و خواص دارویی این گیاه انجام داده اند. تحقیقات پژوهشگران در این زمینه تا به امروز حاکی از وجود فلاونوییدها، تانن ها و ترکیب فنولی رزمارینیک اسید در عصاره متانولی سرشاخه های گلدار و وجود دیترپنوییدهای متفاوت در عصاره اتری ریشه این گیاه می باشد. از عصاره متانولی سرشاخه های گلدار این گیاه خاصیت ضدقارچی به اثبات رسیده است. بعلاوه از عصاره متانولی اندام های هوایی این گونه شامل سرشاخه های گلدار و برگ ها و ساقه های جوان خاصیت پایین آورندگی قند خون و خاصیت مهارکنندگی آنزیم آلفاگلوکزیداز گزارش شده است. قابل ذکر است که خواص دارویی متعددی از جمله خاصیت ضدباکتریایی، ضدپروتوزوایی، ضدقارچی، ضدانگل مولد بیماری سالک، ضدمیکروارگانیزم های مولد بیماری مالاریا و بیماری خواب، ضدتوموری، ضدسرطانی، مهارکنندگی آنزیمی، آنتی اکسیدانی، سیتوتوکسیک، پایین آورندگی فشار خون، آنتی کولین استرازی و آفت کشی از ریشه این گیاه به اثبات رسیده است.

    کلیدواژگان: اثرات دارویی، گیاه دارویی، تاننها، متابولیت
  • علی صالحی ساردویی صفحات 13-26

    رزماری (Rosmarinus officinalis) از تیره نعناع تقریبا در سراسر جهان پراکنده است و به طور خاصی در مناطق مدیترانه ای تجمع دارد و در ایران نیز کشت می شود. این گیاه دارای خواص درمانی گسترده می باشد. بنابراین به دلیل اهمیت این گیاه و توجه و علاقه فزاینده مردم مبنی بر استفاده کمتر از داروهای شیمیایی، لذا بررسی مطالعات انجام شده در جهت بررسی خواص گیاه رزماری ضروری به نظر می رسد. کارنوسیک اسید (Carnosic acid) در حال حاضر یک ترکیب مهم است که از اجزای اصلی ترکیبات ثانویه رزماری است. اجزای کلیدی که از رزماری استخراج شد شامل سیرسیماریتین (Cirsimaritin)، دیوسمین (Diosmin) و ژنکوانین (Genkwanin) بود. رزمارینیک اسید به شکل کارنوزول (Carnosol) و اسید کارنوسیک دارای خواص آنتی اکسیدانی قابل توجهی است. اسانس گیاه رزماری دارای خاصیت ضدباکتریایی بسیار خوبی علیه بسیاری از باکتری ها می باشد. در سال های اخیر تحقیقات زیادی در زمینه اثرات بازدارندگی آن در برابر میکروارگانیسم ها صورت گرفته است. اسید اولیانولیک (Oleanolic acid) دارای خواص ضد ویروسی، آنتی اکسیدانی و ضد تکثیر در برابر حفاظت در برابر آپوپتوز اکسیداتیو است. اورسولیک اسید (Ursolic acid) در جلوگیری از سرطان نیز میتواند مفید باشد. گیاه رزماری برای انسان غیرسمی بوده و اثرات جانبی ندارد. به طوری که نسبت به برخی از آنتی بیوتیک های رایج این گیاه با ارزش سرآمد بوده است. همچنین چندین مطالعه بررسی شده موید این مطلب بودند که افزودن عصاره رزماری به نمونه های غذایی تاثیر مناسبی در کاهش بار میکروبی و افزایش ماندگاری مواد غذایی داشته است. از آن جایی که فعالیت ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و بسیاری خواص فارماکولوژیکی با دامنه وسیع، گیاه رزماری به اثبات رسیده است. لذا این گیاه می تواند گزینه مناسبی برای استفاده در حوزه داروسازی و صنایع غذایی باشد. لذا انجام مطالعات بیشتر در زمینه ارزیابی فعالیت های ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی آن ضروری و مفید به نظر می رسد.

    کلیدواژگان: اسانس، آنتی اکسیدان، رزماری، رزماریک اسید، ضدباکتری
  • مریم نیسانیان، علیرضا ایرانبخش، رحیم احمدوند، زهرا اوراقی اردبیلی، مصطفی عبادی صفحات 27-41

    این تحقیق جهت بررسی اثر نانو ذره سلنیوم بر برخی خصوصیات موفولوژیک و فیتوشیمی گیاه گوجه گیلاسی (Solanum lycopersicum L. var.cerasiforme) تحت شرایط تنش خشکی بصورت طرح کاملا تصادفی با اعمال 4 سطح تیمار شامل (صفر، 2، 4 و 10 میلی گرم بر لیتر) سلنیوم و اثرمتقابل سلنیوم بر خشکی (50 درصد ظرفیت زراعی) با 3 بار تکرار انجام شد. برای این منظور ابتدا بذرها در گلدان ها به صورت هیدروپونیک کشت شدند و سلنیوم (سلنات سدیم به عنوان شاهد بالک و نانوسلنیوم) به صورت محلول پاشی برگی از مرحله ی 5-6 برگی گیاه به صورت هفتگی استفاده شد. 3 روز پس از گذشت هفتمین تیمار، آنالیزهای موفولوژیک و فیتوشیمی انجام شد. صفات مورد ارزیابی شامل طول بخش هوایی و ریشه، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، محتوای کلروفیل، میزان برخی عناصر در برگ و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی بود. نتایج نشان داد که بیشترین میزان وزن تر و خشک اندام هوایی، طول بخش هوایی و محتوای کلروفیل a و b در تیمار 4 میلی گرم بر لیتر نانوسلنیوم در مقایسه با شاهد مشاهده شد. بیشترین میزان عنصر روی در برگ، در گروه تیماری 4 میلی گرم بر لیتر نانوسلنیوم و میزان عنصر سلنیوم در تیمار 10 میلی گرم بر لیتر نانوسلنیوم در مقایسه با شاهد مشاهده شد. بیشترین میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی کاتالاز و سوپراکسید دسموتاز در گروه تیماری 10 میلی گرم بر لیتر نانوسلنیوم در مقایسه با شاهد مشاهد شد. به طور کلی تیمار 4 میلی گرم بر لیتر نانوسلنیوم سبب افزایش تحمل گیاه به تنش خشکی و رشد گردید..

    کلیدواژگان: آنزیم های آنتی اکسیدانی، تنش خشکی، کلروفیل، نانوسلنیوم
  • مهدی هادی پور صفحات 43-51

    به منظور بررسی اثر برخی کند کننده های رشد گیاهی بر شاخص های رشد و نمو گل کوکب (Dahlia spp.)، آزمایشی در قالب طرح آماری کاملا تصادفی با 10 تیمار، 3 تکرار و هر تکرار حاوی 3 واحد گیاه، در مجموع 90 واحد آزمایشی اجرا شد. تیمارها شامل پاکلوبوترازول با سه سطح 50، 75 و 100 میلی گرم در لیتر، دامینوزاید و سایکوسل با سه سطح 500، 750 و 1000 میلی گرم در لیتر و گلدان بدون محلول پاشی بعنوان شاهد، بود. اعمال تیمارها زمانی که گیاهان دارای 8 تا 15 برگ حقیقی بودند، انجام شد و پس از اعمال تیمارها، نمونه برداری و ارزیابی صفات حدود 60 روز پس از محلول پاشی صورت گرفت. صفات مورد بررسی شامل وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، طول بلندترین ریشه، ارتفاع گیاه، تعداد گل، محتوای آنتوسیانین گلبرگ و کلروفیل کل برگ و طول دوره گلدهی بود. نتایج نشان داد که بیشترین وزن تر اندام هوایی، محتوای آنتوسیانین گلبرگ و طول دوره گلدهی و کمترین تعداد گل در تیمار سایکوسل 1000 میلی گرم در لیتر بود. بیشترین وزن خشک ریشه و کمترین ارتفاع گیاه در تیمار پاکلوبوترازول 100 میلی گرم در لیتر بود. همچنین بیشترین وزن خشک اندام هوایی در تیمار دامینوزاید 750 میلی گرم در لیتر، بیشترین وزن تر ریشه و طول بلندترین ریشه در تیمار پاکلوبوترازول 75 میلی گرم در لیتر، بیشترین محتوای کلروفیل کل برگ در تیمار دامینوزاید 1000 میلی گرم در لیتر، بیشترین تعداد گل در تیمار دامینوزاید 500 میلی گرم در لیتر و بیشترین ارتفاع گیاه در تیمار شاهد بود..

    کلیدواژگان: پاکلوبوترازول، دامینوزاید، سایکوسل، کوکب
  • احد مدنی، محسن رجبی صفحات 53-63

    محدودیت منابع آبی در کشور و نیاز مردم به مواد پروتیینی سالم موجب شده تا بهره برداری و استفاده چند منظوره از منابع آبی و همچنین تولید ماهی به منظور تامین نیازهای مردم و تقویت بنیه اقتصادی کشاورزان مورد توجه قرارگیرد. ضمن اینکه مواد دفعی حاصل از متابولیسم ماهی، کود ملایم و بسیار مفیدی برای محصولات کشاورزی به حساب می آید. جهت بررسی اثرات آبیاری با استخرهای دو منظوره همراه با استفاده از کود بر پارامترهای کمی هندوانه رقم نیاگارا شامل عملکرد 4 قطعه با 10 تکرار و با فاصله کشت 2 متر وفاصله بوته در ردیف 1 متر صورت گرفت. طرح در قالب 4 تیمار اجرا شد. تیمارها شامل " آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی و کود نانو فرتایل"، "آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی (شاهد)"، "آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی و کود گاوی به همراه کیپر" و "آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی و کود مرغی" بودند. نتایج نشان داد که اثر تیمارها بر وزن میوه،اندازه میوه، تعداد میوه در بوته و عملکرد هندوانه معنی دار بود. اختلافی بین تعداد میوه و وزن میوه بین تیمارهای آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی و کود مرغی و آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی و کود گاوی به همراه کیپر مشاهده نشد، با این حال تیمار آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی و کود مرغی نسبت به آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی و کود گاوی به همراه کیپر حدود 20% عملکرد میوه بیشتری داشت که این اختلاف معنی دار نبود. در تیمار آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی و کود گاوی به همراه کیپر ضخامت پوست میوه بیشتراز تیمار آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی و کود مرغی بود، اما از نظر تراکم گوشت میوه اختلافی نشان ندادند. تیمار آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی (شاهد) با کمترین میزان تعداد میوه و اندازه میوه مقدار عملکردی کمتری نسبت به تمام تیمارهای دیگر داشت. عملکرد بیشتر تیمار آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی و کود نانو فرتایل در مقایسه با آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی و کود گاوی به همراه کیپر و آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی و کود مرغی به دلیل وزن میوه بیشتر در تیمار آبیاری با استخر دو منظوره کشاورزی و کود نانو فرتایل نسبت به دو تیمار دیگر بود و تعداد میوه در بوته یکسان بود. نتایج این تحقیق پیشنهاد دهنده آبیاری مزارع جالیزی با آب خروجی از استخر پرورش ماهی همراه با استفاده اصولی از کودهای دامی و شیمیایی بر اساس تحقیق های موردی می باشد.

    کلیدواژگان: آبزی پروری، کود مرغی، کود گاوی، کشاورزی تلفیقی، هندوانه
  • الهام مطلبی، محمدحسین ربیعی صفحات 65-74

    یکی از مهم ترین کاربردهای فناوری نانو در بخش آب و خاک، استفاده از نانوکودها برای تغذیه گیاهان به منظور افزایش راندمان مصرف عناصر غذایی و به حداقل رساندن هزینه های حفاظت از محیط زیست، می باشد. با توجه به اهمیت گل جعفری و جایگاه ویژه آن در ایران و جهان و با توجه به معضلات ایجاد شده با کودهای شیمیایی می توان گفت ارایه برنامه مناسب جهت کشت، بهینه کردن بستر کشت، نحوه مناسب کوددهی خصوصا کودهای با فرمالاسیون جدید بر پایه فناوری نانو از ضروریات امروز است. در همین راستا به منظور بررسی تاثیر کاربرد کود نانوکلات روی بر برخی صفات مورفولوژیک گل جعفری، پژوهشی در قالب طرح کاملا تصادفی در4 تیمار و 3 تکرار در منطقه گرمسار طراحی گردید. تیمارها شامل 3 غلظت روی (750 میلی گرم در لیتر، 5/1 گرم در لیتر و 3 گرم در لیتر) بصورت محلول پاشی و عدم کاربرد کود (شاهد) بود و در نهایت نیز ارتفاع گیاه، وزن تر اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک اندام هوایی و وزن خشک ریشه مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج مقایسه میانگین صفات مورد مطالعه نشان داد که تمامی صفات دارای اختلاف معنی دار بوده و تیمار نانو کود کلات روی 12% به مقدار 3 گرم در لیتر، بیشترین مقدار در تمامی صفات مورد بررسی به جز صفت ارتفاع را به خود اختصاص داده است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که بهترین نوع نانو کود جهت بهبود ویژگی های مورفولوژیکی گل جعفری در شرایط گرمسار تیمار شماره 4 (نانو کود کلات روی 12% به مقدار 3 گرم در لیتر) است.

    کلیدواژگان: گل جعفری، صفات مورفولوژیک، نانو کود کلات روی
|
  • Shahrzad Fouladi Pages 1-12

    Different Salvia species have been used as medicinal plants in different parts of the world and therefore attracted the attention of researchers for exploring their chemical constituents. Salvia rhytidea Benth. is one of the endemic species that grows widely in the eastern parts of Iran. In traditional medicine Salvia rhytidea Benth. is known for promoting blood flow and resolving blood stasis and for its antidiabetic and antioxidant properties. Recently researchers have discovered new and potentially bioactive secondary metabolites from this plant.The results of phytochemical screening of different fractions of the methanolic extract of Salvia rhytidea Benth. aerial parts(flowered browse) showed different levels of flavonoids ,tannins and rosmarinic acid. In addition the researchers investigated the petroleum ether extract of the root of this plant.They reported the isolation of different diterpenoids. Results showed that Salvia rhytidea Benth. exhibited a strong antifungal effect against some Candida isolates, hypoglycaemic effect and inhibitory action of alphaglucosidase. Wide range of medicinal properties such as antibacterial, antifungal, antileishmanial, ant-iprotozoal activity against Plasmodium falciparum and Trypanosoma bruceirhodesiense(two micro-organisms responsible for malaria and sleeping diseases, antitumor, anticancer, enzyme inhibition, antioxidant, cytotoxic, antihypertensive, anticholinesterase, insecticideal are reported from different compounds of the roots of Salvia rhytidea Benth.

    Keywords: Medicinal effects, Medicinal plant, Metabolites, Tannins
  • Ali Salehi Sardoe Pages 13-26

    Rosemary (Rosemarinus officinnalis) which is from Laimiaceae genus is almost scattered all over the world and is particularly concentrated in the Mediterranean area and it is also cultivated in Iran. Therefore, due to the importance of this plant and growing interest of people to use less chemical medicines, it seems necessary to examine the studies conducted to study the properties of Rosemary. Carnosic acid is currently an important composition which is a major component of Rosemary secondary composition. The key components which extracted from rosemary included: Cirsimaritin, Diosmin and Genkwanin. Rosemarinic acid is in the form of carnosol and carnosic acid has considerable anti-oxidant properties. Rosemary essence has very good antibacterial properties against many bacteria. In recent years, many researchers have been conducted on its inhibitory effects against microorganisms. Oleanolic acid have anti-viral, anti-oxidant and anti- proliferative properties to protect against anti-oxidative apoptosis. Ursolic acid can also be useful in preventing cancer. Rosemary is non-toxic to human and has no side effects, so that this valuable plant has been superior to some of the common antibiotics. Also, several reviewed studies showed that adding rosemary essence to food samples has a superior effect in reducing the microbial load and increasing the shelf life of foods. Given that anti- inflammatory, anti-oxidant and pharmacological properties of Rosemary with a wide range have been approved. So, this plant can be a suitable choice to be used in the field of pharmacy and food industry. Therefore, it seems necessary and beneficial to conduct further studies on evaluating its anti-microbial and anti-oxidant activities.

    Keywords: Antibacterial, Antioxidant, Essential Oil, Rosemary, Rosemarinic acid
  • Maryam Neysanian, Alireza Iranbakhsh *, Rahim Ahmadvand, Zahra Oraghi Ardebili, Mostafa Ebadi Pages 27-41

    This study was performed to investigate the effect of selenium nanoparticles on some morphological and phytochemical properties of cherry tomato plant (Solanum lycopersicum L. var.cerasiforme) under drought stress conditions in a completely randomized design with 4 treatments including (0, 2, 4 and 10 mg/l) Selenium and the interaction of selenium on drought (50% of field capacity) was repeated 3 times. For this purpose, first the seeds were planted in pots hydroponically and selenium (sodium selenate as bulk control and nano selenium) was treated weekly as a leaf spray from the 5-6 leaf stage of the plant. After 3 days of the seventh treatment, morphological and phytochemical analyzes were performed. The evaluated traits included shoot and root length, fresh and dry weight of shoot and root, chlorophyll content, content of some elements in leaves and antioxidant enzymes. The results showed that the highest fresh and dry weight of shoots, shoot length and chlorophyll a and b content were observed in the treatment of 4 mg/l nano-selnium compared to the control. The highest content of zinc per leaf was observed in the treatment group of 4 mg/l nano-selenium and the content of selenium in the treatment of 10 mg/l nano- selenium was observed in comparison with the control. The highest activity of antioxidant enzymes catalase and superoxide dismutase was observed in the treatment group of 10 mg/l nano-selenium compared to the control. In general, treatment of 4 mg/l nano-selenium increased plant tolerance to drought stress and growth.

    Keywords: Antioxidant enzymes, Chlorophyll, Droughtstress, Nano selenium
  • Mehdi Hadipour Pages 43-51

    This study for evaluation the effect of some plant growth retardants on growth and development parameters of Dahlia spp. as a completely randomized design experiment with 10 treatments, 3 replication and each treatment with 3 plant, a total 90 pots were conducted. Treatments includ Paclobutrazol with three levels 50, 75 and 100 ppm, Daminozide and Cycocel with three levels 500, 750 and 1000 ppm and the pot was without spraying as a control. Treatments were applied when the plants had 8 to 15 true leaves and after treatments, sampling and evaluation of traits were performed about 60 days after spraying. The studied traits include air and root fresh and dry weight, longest root length, plant length, number of flower, anthocyanins of petals and total chlorophyll of leaf content and flowering period. The results showed that the most of air fresh weight, anthocyanins of petals content and flowering period and the lowest number of flower was in Cycocel 1000 ppm. The most of root dry weight and the lowest plant length was in Paclobutrazol 100 ppm. Also the most air dry weight in Daminozide 750 ppm, the most root fresh weight and longest root length in Paclobutrazol 75 ppm, the most total chlorophyll of leaf content in Daminozide 1000 ppm, the most number of flower in Daminozide 5000 ppm and the most plant length was in control treatmen

    Keywords: Cycocel, Dahlia spp., Daminozide, Paclobutrazo
  • Ahad Madani, Mohsen Rajabi Pages 53-63

    Limited water resources in the country and the need for healthy protein have increased the attention to the multi- purpose use of water resources as well as fish production to meet the needs of the human and the economic power of farmers. In addition, the waste products of fish metabolism are very useful fertilizer for agricultural products. To investigate the effects of irrigation with dual-purpose ponds with the use of fertilizer on quantitative parameters of watermelon cultivar Niagara, an experiment was carried out with 4 treatments with 10 replications Treatments were included : T1 - Irrigation with dual-purpose agricultural pond and nano-fertilizer T2 - Irrigation with dual-purpose agricultural ponds T3 - Irrigation with dual-purpose agricultural pool and cattle manure with Tipper T4 - Dual- purpose agricultural ponds and poultry fertilizer. results showed that the effect of treatments on fruit weight, fruit size, number of fruits per plant and watermelon yield was significant. There was no difference between fruit number and fruit weight between T3 and T4 treatments, however, T4 treatment had about 20% more fruit yield than T3, which was not significant. In T3 treatment, the skin thickness of the fruit was more than T4 treatment, but they did not show any difference in flesh fruit density. The control treatment (T2) with the lowest number of fruits and fruit size had a lower yield than all other treatments. The higher yield of T1 treatment compared to T4 and T3 was due to higher fruit weight in T1 treatment than the other two treatments and the number of fruits per plant was the similar. The results of this study suggest irrigation of watermelon farms with water output from fish ponds along with the principled use of livestock and chemical fertilizers based on case studies.

    Keywords: Aquaculture, Cattle manure, Integratedagriculture, Poultry manure, Watermelon
  • Elham Moltallebi, Mohamadhossine Rabiei Pages 65-74

    One of the most important applications of nanotechnology in the soil and water sector is the use of nanofertilizers to feed plants to increase nutrient efficiency and minimize the cost of environmental protection. In this regard, in order to investigate the effect of zinc nanoclate fertilizer application on some morphological traits of T.erecta (parsley flower), a study was designed in a completely randomized design with 4 treatments and 3 replications in Garmsar region. Treatments included 3 concentrations of zinc (750 mg / l, 1.5 g / l and 3 g / l) as foliar application and no fertilizer (control) and finally plant height, shoot weight, root wet weight, dry weight aerial parts and root dry weight were evaluated. The results of comparing the mean of the studied traits showed that all traits had a significant difference and treatment 4 (nano chelate fertilizer on 12% at a rate of 3 g / l) had the highest value in all traits except height. Therefore, it can be concluded that the best type of nanofertilizer to improve the morphological characteristics of T.erecta (parsley flower) in Garmsar region is treatment number 4(nano chelate fertilizer on 12% at a rate of 3 g / l)

    Keywords: Morphological traits, Parsley, Zinc chelatenanofertilizer